Gaslighting belki de en acımasız psikolojik işkence metotlarından biri olarak kabul görüyor. Bir tür manipülasyon yöntemi olarak kabul gören Gaslighting ‘in ilkeleri ve içeriği oldukça rahatsız edici türden. Gaslighting  kavramı ile ilk olarak 1938 tarihinde rastlıyoruz. Gas Light adı verilen bir tiyatro metni bu kavramın ortaya çıkmasına neden oldu diyebiliriz.

Hatta daha sonra benzer konuda bir de sinema filmi çekildi.  İlginçtir ki henüz bu tekniğin bir Türkçe karşılığı yok. Bu nedenle kavramsal olarak açıklamak daha doğru olacaktır. Gaslighting insanın çeşitli oyunlarla beraber kendisinden şüphe etmesini sağlayan etkili bir manipülasyon tekniğidir. Aslında bu rahatsız edici yöntem çoğunlukla narsist kişilik bozukluğu olan bireyler tarafından benimseniyor. Aynı şekilde sosyopatların da bu tip tekniklere ilgisi büyük.

Maniple Edildiğinizi Anlamanız Çok Zor

Gaslighting  tekniğinin en ürkütücü yanı ise kurbanın neyin içinde olduğunu asla anlayamaması. Bunun en önemli nedeni de güvenini kazanmış olduğumuz insanlara şüpheyle bakmamamız ve onların sözlerini doğru olarak kabul etmemiz. Dolayısıyla acı bir gerçek ki çoğumuz hayatımızın bir döneminde ufak ya da büyük çaplı benzer manipülasyonlara maruz kalabiliyoruz. Öz saygısını sarsmaya yönelik bir teknik olan Gaslighting  güven ve sevgi gibi duyguları sonuna kadar sömürür. Bunu yapmak adına karşı tarafa kendini psikolojik anlamda bağımlı hale getirmesi şarttır.

Bunu başardığı anda kurbanın her sözü yalanlanmaya başlanıyor. Kurban ise bir zaman sonra kendi zihinsel dünyasına karşı güvensizlik hissediyor. Öz saygısını yitirmeye başlıyor. Sağlıklı ve analitik değerlendirmelerden uzaklaşıyor. Kurban için kurduğu her cümle sanki yanlışmış gibi bir durum oluşuyor. Dolayısıyla kontrolün tamamını kendisini o an manipüle eden kişiye kaptırıyor. İyice sinip kontrolü kaybeden kişi, tamamen köşeye sıkışıyor. Artık bu noktadan sonra işi terse çevirmek olanaksız bir hale geliyor.

Gaslighting  Teknikleri

Gaslighting konusunda farklı metotlar söz konusu olabiliyor. Genelde kişi kurbana sözlü bir şekilde bir şeyi ifade ederken tekrarları farklı stillerde aktarır. Bu tekrarla kişinin kafasını karıştırmaya yeter. Diğer yöntem ise eşyaların yerlerini çaktırmadan değiştirmek ve bir süre sonra da eski yerlerine geri koymak. Bu durumda kurbana halüsinasyon gördüğüyle ilgili bir vurgu yapılır ve onun kendinden şüphe etmesi sağlanır.  Bu basit gibi görünen yöntemler bile kişinin kendine olan saygısının azalmasına neden olur. Bunun yanında kurbana bir şeyi söylerken oldukça sert bir tonu kullanmak, ama nazik bir ses tonuyla bir dakika sonra bunu inkar etmek akıllıca bir yöntemdir. Bu durumlarda kişi kendini, her şeyi yanlış anlayan negatif biri olarak görmeye başlar. Örnekler genelde bu minvalde çoğaltılabilir; ancak temel mantık hep aynıdır. Kurban karşıdaki kişiyi güçlü şekilde manipüle eder ve nihayetinde öz saygısını yitirmesini sağlar. Bu şekilde ipleri eline alır ve kontrolü sağlar.

Bir başka Gaslighting örneği daha verelim. Örneğin kurbanı ortada hiçbir sebep yokken bir durumla ilgili şüphelendirdiniz. Mesela kendisini aldatmış olan bir eşmiş gibi bir his yarattınız. Bir zaman sonra bu şüpheler kurbanın kafasında farklı bir noktaya evirilecektir. Kurban kanıtlayamadığı her şüpheden sonra, kendisini suçlamaya başlayacaktır. Aldatma düşüncesini kafasında kurduğunu ve büyüttüğünü düşünecektir.

Problemli olduğuna kendini ikna eden kişi rasyonel anlamda kendisinin ortaya attığı hiçbir fikre sahip çıkamayacaktır. Bir başka örnek ise kurbanı çeşitli şakalarla aşağılamak, ona hakaret etmek, bir reaksiyon verdiğinde de bunun basit bir şaka olduğunu ifade etmek. Aslında bu savunmayla beraber kurban kendisinde ciddi bir aşağılık kompleksi olduğunu düşünmeye başlayacaktır.

Çoğumuz Uyguluyor ya da Maruz Kalıyoruz

Günümüzde Gaslighting  metodu genelde küçük çaplı olarak gerçekleşir. Örnekleri incelediğimiz zaman aslında gündelik yaşamda ne kadar karşımıza çıkabilecek düzeyde olduklarını görebiliriz. Dolayısıyla bizler de çok defa başkalarına bu yöntemi uygulamış ya da bu uygulamaya maruz kalmışızdır. Kurban olarak böyle bir durumu fark etmek sahiden de çok güçtür. Bu tip durumları genelde dışarıdan görmek ve tespit edebilmek daha kolay olabiliyor. Manipülasyona maruz kalan insanlar çoğunlukla özür dilemeye kalkarlar. Yanlış bir şey yapmamışsa bile özür dilemek rutin bir hastalığa dönüşmüştür. Aynı zamanda kişisel olarak kolay kolay kararlar alamazlar. Başkalarının onları yönetmelerini beklerler. Bu durum öz güven eksikliğiyle de doğrudan ilişkilidir.

Diğer yandan içine kapanmaya başlarlar ve kendilerini ifade etmekte zorlanmaya başlarlar. Konuştukları anda potlar kıracaklarını düşünürler ya da kendilerini etkili şekilde ifade edemeyeceklerini düşünürler.  Bu işin kurban tarafıydı, bir de Gaslighting  yöntemine başvuran kişilere bakalım. Bu tip kişiler tam anlamıyla birer manipülasyon uzmanıdır. Kendilerini savunma anlamında çeşitli klasik cümleleri vardır. “Ben öyle bir şey asla söylemedim. Olayları abartıyorsun. Bu hale beni getiren sensin. Sana bağırmadım, sana kırıcı bir şey söylemedim. Her zaman beni suçlamayı tercih ediyorsun. Hayır yanlış anımsıyorsun” bu cümlelerden sadece bazılarıdır.