Pandemi dönemiyle beraber bazı kavramları çok daha sık duymaya başladık. Bakteri ve virüs bu kavramlar arasında yer alıyor. Peki bakteri ve virüs tam olarak nedir? İşlevleri ve aralarında ki farkları nelerdir? Gelin bu sorulara daha yakından bakmaya çalışalım.

Bakteri ve Virüslerin Ortak Özellikleri

Aslında bakteriler ve virüsler arasında bizzat tanıklık edebildiğimiz pek çok ortak özellik söz konusudur. Özellikle çeşitli hastalıklara davetiye çıkarabilmeleri ve çıplak gözle görülmemeleri, bunların en başında gelir. Farklılıklara baktığımızda ise sanılandan çok daha fazla ayrımdan söz etmek mümkün olur. Esasen en temel farklılık, hayatta kalmak ya da çoğalmak adına uyguladıkları yöntemlerdir.

Bakteriler, DNA, hücre duvarı ya da hücre zarına sahip olan tek hücreli canlılar olarak bilinir. Kimi türlerinde devinimlerini sağlayan kuyruk benzeri bir kamçı vardır. Kimilerinde de yüzeylere tutunmalarını gerçekleştiren pilus isimli tüy benzeri yapılar söz konusudur. Bakteriler ne yazık ki her tür ortamda bir şekilde canlılıklarını sürdürmeye devam edebilir. Yaşamak adına bir başka canlıya ihtiyaçları bulunmaz.

Virüsler yaşamak adına mutlak suretle canlı hücrelere muhtaçtır. Bu tip hücrelere konak hücre adı verilir. Tüm virüslerin yapılarında konak hücrelerde çoğalmasını sağlayan DNA veya RNA dışında, aynı zamanda kapsit şeklinde bilinen bir protein kılıfı yer alır.

Bakterilerin Tümü Zararlı Değildir

Bakterilerin elbette tamamı zararlı olarak değerlendirilmez. Hatta doğada pek çok yararlı bakteri türünden söz edilebilir. Mesela azot bakterileri bunlara örnek olarak gösterilebilir. Bunlar azot döngüsünün devamı açısından önemli bir rol oynarlar. Aynı şekilde oksijen üreten  ya da besin sindiriminde de rol oynayan bakteriler bulunur.

Virüslerse yalnızca zarar vermek üzerine kurulu bir yapıya sahiptir. Girmiş oldukları konak hücreleri kullanıp DNA ya da RNA’larını hızlı bir şekilde çoğaltmaya çalışırlar. Bu şekilde kendi kopyalarını oluşturup farklı hücrelere karşı saldırıya geçerler. Enfekte olan hücrelerin ölmelerine neden olurlar.

Kimi bakteri türleri idrar yolu enfeksiyonu başta olmak üzere menenjit ya da tüberküloz gibi hastalıklara sebebiyet verebilir. Virüsler bazı kişilerde grip, kızamık ya da soğuk algınlığı benzeri hastalıkların yanında, bugün de tanık olduğumuz gibi COVİD-19 ya da SARS gibi rahatsızlıklara sebebiyet verir. Virüslerin neden olduğu rahatsızlıklar antibiyotiklerle tedavi edilmez. Bu hastalıklara karşı özel aşılar üretilmek durumundadır. Koronavirüs için tüm dünyada aşı çalışmalarının devam ettiğine tanıklık ediyoruz.

Virüsler Konak Hücreye Muhtaçtır

Virüsler yaşamak ve hayata tutunmak adına insana, bitkiye ya da hayvanlara ihtiyaç duymaktadır. Virüslerin metabolizmaları yoktur. Aktiviteleri olsa bile organizasyonları bulunmaz. Virüslerin bakterilere kıyasla daha ufak oldukları bilinir. Virüslerin salt protein kılıfları ve genetik materyalleri vardır. Konak olmadan asla yaşamlarını sürdüremezler. Cansız olan nesneler üzerinde duruma göre birkaç saat içinde, bazen de birkaç gün içinde parçalanır ve yok olur. Bu nedenle canlının olmadığı yerlerde virüsler tehdit oluşturmazlar ve kendiliğinden yok olurlar.

Bakteriler Her Yerde

Bakteriler, 3.5 milyar yıldır gezegende varlıklarını sürdürürler. Genel anlamda virüslere kıyasla daha karmaşık bir yapıları vardır. Buna karşın hücrelerinde zarlı organeller yer almaz. Bunlar hücre duvarının içine dağılmış konumdadır. Bakteriler büyük ölçüde her yerde yaşayabilirler. Dağlarda, okyanusların diplerinde, farklı canlıların dış yüzeylerinde, cansız nesnelerde, vücudumuzun iç bölümlerinde, kısacası onlar hayatımızın her alanında konumlanabilir.

En zor koşullarda dahi bakterilerin hayatta kalabilecekleri bilinir. Mantarlara, bitkilere ya da diğer bakterilere dahi bulaşabilmek özelliğine sahiptirler.

Bakterilerin bazıları dost bazıları düşmandır; fakat unutulmamalıdır ki dost diyebileceğimiz hiçbir virüs yoktur! Bakteriler ışık mikroskobunda görülebilirler. Virüsler ise salt elektron mikroskoplarında gözlemlenebilir. Bakteriler laboratuar ortamında büyüyebilirler; ancak virüsler için bu geçerli değildir.

İlginizi çekebilecek diğer içerikler

1. Kanseri Tetikleyen Virüsler
2. Corona Virüs Karşısında Sebze ve Meyveleri Nasıl Dezenfekte Etmeliyiz?
3. Dışarıda Çok Fazla Yemek Yiyenleri Bekleyen Tehlike